Starostwo Powiatowe

Na placu gen. bryg. Mieczysława Mozdyniewicza przy Al. Wojska Polskiego w Pleszewie - obok pomnika „Chwały artylerzystów” - odsłonięto obelisk, upamiętniający ofiary niemieckiego nalotu na stację kolejową Komarno-Buczały pod Lwowem w dn. 9 września 1939 roku. Zginęło wówczas ponad 100 osób -  członków rodzin kadry zawodowej 70 Pułku Piechoty z Pleszewa, ewakuowanych na Kresy Wschodnie. Od tego tragicznego wydarzenia mija 86 lat.  

To jedna z najtragiczniejszych kart w dziejach Pleszewa z czasów z II wojny światowej. Podczas niemieckiego nalotu na pociąg, który dotarł na stację kolejową w Komarnie-Buczałach pod Lwowem zginęło ponad 100 mieszkańców Pleszewa. Były to żony i dzieci oficerów i podoficerów 70 Pułku Piechoty w Pleszewie.

***

Z kart historii...

Gdy 1 września 1939 roku Nimecy hitlerowskie napadły na Polskę, z Pleszewa wyjechał pociąg Polskiego Czerwonego Krzyża, który ewakuował rodziny żołnierzy zawodowych 70 Pułku Piechoty na wschód, aby tam bezpiecznie przeczekały wojnę. Ewakuacja miała potrwać 2 dni. Ale dopiero 9 września 1939 r. - po długiej i trudnej podróży - pociąg dotarł do stacji docelowej Komarno we wsi Buczały w ówczesnym województwie lwowskim. Pleszewianie wyładowali bagaże i czekali na podwody, które miały ich zabrać do majątku Lanckorońskich w Chłopach. I wtedy nadleciały dwa klucze niemieckich bombowców Heinkel 111. Samoloty Luftwaffe niespodziewanie zbombardowały stojący na stacji pociąg. Niemcy zaatakowali dobrze oznakowany skład z niskiego pułapu i przy bezchmurnym niebie. Zrzucili kilkanaście bomb i bezlitośnie ostrzeliwali bezbronnych ludzi z broni pokładowej. W nalocie zginęło przeszło 100 osób - członków rodzin wojskowych 70 Pułku Piechoty z Pleszewa, w tym dzieci. Miejscowi Polacy pochowali zabitych Pleszewian w zbiorowym grobie na tamtejszym cmentarzu. Przez wiele lat mogiłę upamiętniał zwykły metalowy krzyż z tabliczką, a na niej wyryty napis „Spoczną i wstaną.Zginęli tragicznie na stacji Buczały. Wrzesień 1939. Pokój ich duszom”.

***

86 lat po tragedii, dzięki inicjatywie Centrum Kształcenia i Wychowania OHP w Pleszewie odsłonięto obelisk pamiątkowy. - Na prośbę rodzin ofiar niemieckiego nalotu w Komarnie podjęliśmy się stworzenia godnego miejsca pamięci w Pleszewie. Z inicjatywy Centrum Kształcenia i Wychowania OHP powstały tablice pamiątkowe. Ich odsłonięcie będzie symbolicznym gestem pamięci i szacunku dla tych, którzy ponieśli najwyższą cenę w obliczu wojny - podkreśla dyrektor CKiW OHP Krystian Piasecki. 

Centrum Kształcenia i Wychowania OHP w Pleszewie przygotowało projekt i wybudowało obelisk, którego głównym elementem jest krzyż, przywieziony w 2012 roku z cmentarza w Komarnie na Ukrainie.

Uroczystości odbyły się 16 września 2025 r. zgodnie z ceremoniałem wojskowym i z udziałem Wiceministra Obrony Narodowej. W wydarzeniu wzięły udział liczne delegacje, kompania honorowa 16 Jarocińskiego Batalionu Remontu Lotnisk im. gen. Stanisława Taczaka oraz Orkiestra Reprezentacyjna Sił Powietrznych im. Karola Kurpińskiego.

Odsłonięcia pomnika dokonali: w imieniu rodzin wojskowych córka poległego w bitwie nad Bzurą ś.p. st. sierż. 70 pp Walentego Dzieweczyńskiego Halina Jezierska, historyk Michał Kaczmarek, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Stanisław Wziątek, Komendant Główny OHP Jerzy Budzyn, Starosta Pleszewski Maciej Wasielewski oraz Burmistrz Pleszewa Arkadiusz Ptak.

Na murowanym obelisku umieszczono oryginalny krzyż z Komarna wraz z tabliczką „Spoczną i wstaną…”, epitafia o treści „Żołnierzom Garnizonu Pleszewskiego, ich rodzinom i Powstańcom Wielkopolskim poległym w obronie Ojczyzny” i drugie „Ten krzyż symbol nadziei i cierpienia to pamiątka przywieziona z cmentarza w Komarnie pod Lwowem. Tam 9 września 1939 roku podczas niemieckiego nalotu zginęło ponad 100 członków rodzin kadry zawodowej pleszewskiego 70 Pułku Piechoty. Rodziny Wojskowe 70 PP - Pleszew 2012 rok”. Na dwóch tablicach wymieniono nazwiska 58 zidentyfikowanych ofiar nalotu.

Rodziny ofiar niemieckiego nalotu w Komarnie doczekały się godnego miejsca pamięci.

Program uroczystości przewidywał: podniesienie flagi państwowej na maszt, odsłonięcie obelisku, złożenie kwiatów, przejście na plac apelowy CKiW OHP, przemówienia okolicznościowe, wręczenie odznaczeń, odczytanie apelu pamięci, salwę honorową i przemarsz pocztów sztandarowych, kompanii wojskowej i szkół mundurowych.

W imieniu rodzin wojskowych 70 PP głos zabrała Ewa Michaliszyn, która łamiącym się głosem przedstawiła historię swojej mamy Reginy Gawłowicz z domu Młynarczyk.

(tw)